ZARZĄDZANIE DANYMI BADAWCZYMI
DANE BADAWCZE
I OTWARTE DANE BADAWCZE
Otwarte dane badawcze
Dane badawcze to różnego typu materiały zbierane, generowane, analizowane i przetwarzane w procesie badawczym, które są niezbędne do oceny wyników badań naukowych.
Otwartość danych badawczych w potocznym rozumieniu oznacza dostępność danych w Internecie bez konieczności wnoszenia opłat przez korzystających czy podejmowania innych działań, na przykład związanych z uwierzytelnieniem. Kluczowe znaczenie ma stosowanie standardowych rozwiązań – w praktyce oznacza to przede wszystkim znoszenie technicznych barier dostępu do danych.
korzyści z udostępniania danych
Weryfikacja wyników badań
Otwarte udostępnianie danych stanowiących podstawę publikacji umożliwia weryfikację wniosków i zapewnia wgląd w szczegóły procesu badawczego.
Wyższa jakość danych
Odpowiednie zarządzanie danymi przyczynia się do zwiększenia rygoru w ich opisie i dokumentacji, co podnosi jakość danych.
Większa efektywność badań
Otwarte udostępnianie danych pozwala uniknąć powielania badań, co przekłada się na oszczędność czasu i środków finansowych.
Promocja dorobku naukowego
Otwarte i łatwo dostępne dane stanowią wizytówkę zespołu badawczego. Są częściej cytowane i ponownie wykorzystywane, co zwiększa ich wpływ na dalsze badania.
Zwiększona widoczność i współpraca
Otwarte dane sprzyjają współpracy między naukowcami, ułatwiając wymianę informacji i przyspieszając rozwój nauki. Mogą być również wykorzystywane przez inne zespoły w różnych kontekstach badawczych.
Nauka obywatelska
Zaangażowanie obywateli w zbieranie, analizowanie i interpretowanie danych badawczych może przyczynić się do rozwoju nauki, m.in. poprzez szybsze opracowywanie dużych zbiorów danych.
Wsparcie dydaktyki akademickiej
Otwarte dane mogą być wykorzystywane w celach dydaktycznych, umożliwiając tworzenie i rozwój otwartych zasobów edukacyjnych.
Współpraca z sektorem gospodarczym
Dane udostępnione na wolnych licencjach sprzyjają nawiązywaniu współpracy między środowiskiem akademickim a podmiotami z otoczenia społeczno-gospodarczego, wspierając innowacje i transfer wiedzy.
Otwarte dane dla społeczeństwa
Otwarte dane mogą być wykorzystywane przez administrację publiczną, organizacje pozarządowe oraz różne grupy zawodowe.
obowiązek udostępniania
Coraz więcej instytucji finansujących i prowadzących badania naukowe wymaga przygotowania planu zarządzania danymi badawczymi oraz udostępnienia danych w sposób otwarty.
Zarówno Komisja Europejska, jak i Narodowe Centrum Nauki publikują zalecenia dla osób wnioskujących o finansowanie i realizujących projekty grantowe. Również wydawcy czasopism naukowych opracowują wytyczne w tym zakresie.
Zbiór zasad określających sposób otwartego udostępniania rezultatów badań nazywamy polityką otwartości. Polityka może zostać przyjęta na szczeblu krajowym lub instytucjonalnym i obejmować różne zagadnienia związane z otwartą nauką, w szczególności otwarty dostęp do publikacji naukowych oraz wymogi związane z zarządzaniem danymi badawczymi i ich otwartym udostępnianiem.